Bệnh vàng lá chết chậm (tuyến trùng Meloidogyne incognita, phối hợp với nấm như Fusarium solani)

- Triệu chứng: Tuyến trùng tấn công trước, tạo ra những vết thương và nốt sưng trên rễ sau đó nấm xâm nhập làm thối rễ dẫn đến triệu chứng cây sinh trưởng chậm, vàng lá, tháo đốt và chết.

- Phòng trừ:

+ Không nên trồng tiêu trên các vườn cà phê hoặc vườn tiêu đã nhổ bỏ do bị tuyến trùng gây hại mà chưa qua thời gian luân canh. Đất làm vườn ươm cũng không nên lấy từ những vườn này.

+ Trước khi trồng mới cần vệ sinh đồng ruộng để loại bỏ các tàn dư thực vật, cày phơi đất trong mùa khô để diệt nguồn tuyến trùng trong đất.

+ Bón phân cân đối và thường xuyên bổ sung chất hữu cơ cho cây vì ngoài việc bổ sung dinh dưỡng và cải tạo đất trong phân hữu cơ còn có các vi sinh vật đối kháng với tuyến trùng có thể hạn chế được sự phát triển của tuyến trùng.

+ Có thể sử dụng lá cây cúc vạn thọ tủ gốc hoặc chặt nhỏ ép xanh xung quanh vùng mép tán của cây tiêu để diệt tuyến trùng.

+ Thường xuyên theo dõi và kiểm tra vườn cây để phát hiện bệnh và xử lý sớm.

+ Hạn chế xới xáo và tưới tràn trong vườn tiêu bị bệnh.

+ Khi bệnh đã xuất hiện, đào bỏ các cây bệnh nặng. Đối với những cây tiêu bị bệnh nhẹ có thể sử dụng thuốc trừ nấm kết hợp với thuốc trừ tuyến trùng như Ethoprophos, Benfucarb, Abamectin... cách dùng và liều lượng theo chỉ dẫn của nhà sản xuất. Với số lần xử lý 2 - 4 lần vào mùa mưa, mỗi lần xử lý cách nhau 1 tháng để phòng trừ. Các loại thuốc hạt và bột cần được rải ở độ sâu 10 - 20 cm, sau đó lấp đất lại. Việc xử lý thuốc nên được thực hiện trong điều kiện đất đủ ẩm.

+ Những vườn đã bị nặng cần nhổ bỏ và luân canh 2 - 3 năm với cây trồng khác trước khi trồng lại tiêu.

Bệnh chết nhanh (nấm Phytophthora sp.)

- Triệu chứng: Bệnh tấn công và gây hại tất cả các bộ phận của cây tiêu như lá, chùm quả, thân, rễ nhưng phổ biến nhất là ở phần thân nằm trong đất tiếp giáp với mặt đất. Khi bệnh tấn công vào rễ và thân ngầm sẽ làm cây tiêu chết đột ngột. Cây tiêu bị bệnh có triệu chứng lá bị héo nhưng vẫn còn xanh. Sau đó lá úa vàng, héo rũ, chết khô cùng với dây trên cây. Cây chết rất nhanh nên lá vẫn còn nhiều trên cây, chưa kịp rụng. Khi đào đất lên sẽ thấy gốc rễ cây thâm đen, hư thối, đôi khi trơn nhớt và có mùi khó chịu.

- Phòng trừ: Do diễn biến bệnh trên đồng ruộng rất nhanh, thường khi lá bắt đầu héo thì nấm đã ăn sâu vào bên trong các bộ phận của cây, nên đối với bệnh này phòng bệnh là chủ yếu. Để phòng trừ bệnh cần phải sử dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp bao gồm các biện pháp: vệ sinh đồng ruộng, kỹ thuật canh tác, hóa học và sinh học để kiểm soát sự nhiễm bệnh Phytophthora trên cây tiêu.

+ Xử lý hom giống trước khi trồng bằng một trong các loại thuốc sau có hoạt chất Metalaxyl hoặc Mancozeb theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

+ Không nên lấy giống ở những cây tiêu đã bị nhiễm bệnh chết nhanh.

+ Thoát nước hợp lý vào mùa mưa để tránh sự đọng nước trong gốc cây tiêu.

+ Tránh gây vết thương cho thân ngầm và rễ tiêu: Khi làm cỏ vào mùa mưa nên tránh làm tổn thương rễ, những cỏ mọc trong gốc nên nhổ bằng tay. Khi bón phân chú ý không để phân vô cơ tiếp xúc trực tiếp với phần thân của cây tiêu.

+ Tăng cường bón phân hữu cơ đã ủ hoai và bón phân vô cơ cho cây tiêu cân đối và hợp lý. Bổ sung các chất hữu cơ như: thân lá cây phân xanh, đậu đỗ, rơm rạ... làm vật liệu tủ gốc trong mùa khô.

+ Cắt bỏ các các dây lươn và các cành nhánh ở dưới thấp, đặc biệt trong mùa mưa, để tạo độ thông thoáng ở phần gốc thân và hạn chế các lá ở tầng thấp tiếp xúc với đất là nơi có nhiều nguồn nấm Phytophthora.

+ Tạo điều kiện tiểu khí hậu thuận lợi trong vườn tiêu như: Trồng cây đai rừng chắn gió, cây che bóng để vườn tiêu có độ ẩm, nhiệt độ thích hợp cho cây tiêu sinh trưởng và phát triển tốt.

+ Điều chỉnh cây che bóng hợp lý: cần rong tỉa cây trụ sống và cây che bóng hợp lý để vườn cây được thông thoáng, cây tiêu nhận đủ ánh sáng cần thiết.

+ Vệ sinh đồng ruộng tốt: thường xuyên kiểm tra vườn cây để có thể phát hiện được bệnh sớm. Khi đã phát hiện được cây bệnh phải đào đốt cả thân, lá, rễ các cây đã bị bệnh để loại trừ nguồn bệnh.

+ Phòng trừ bằng biện pháp hóa học: sử dụng một trong các loại có hoạt chất Metalaxyl hoặc Mancozeb theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Xử lý 2 - 3 lần, mỗi lần cách nhau 15 ngày.

+ Phòng trừ bằng biện pháp sinh học: Sử dụng các loại nấm đối kháng như Trichoderma, Gliocladium để hạn chế mật độ của nấm Phytophthora.

Bệnh tiêu điên (do virus)

- Triệu chứng: Cây tiêu bị bệnh thường có lá nhỏ, biến dạng; mặt lá sần sùi; lá dày và giòn; mép lá gợn sóng, lá mất diệp lục từng phần. Các lóng đốt của cây tiêu ngắn lại, dẫn đến chiều cao cây cũng thấp hẳn so với cây bình thường.

- Phòng trừ:

+ Để phòng bệnh này không lấy giống từ các vườn có cây bị bệnh virus. Trong quá trình canh tác không dùng dao, kéo cắt tỉa các cây bệnh sang cắt các cây chưa có triệu chứng bệnh. Khi cây đã bị bệnh nặng không thể cứu chữa, cần nhổ và hủy bỏ cây bệnh để hạn chế sự lây lan.

+ Phun thuốc trừ rầy, rệp như Ethoprophos, Benfucarb, Abamectin... cách dùng và liều lượng theo chỉ dẫn của nhà sản xuất.

Vĩnh Nguyên