Phân hữu cơ vi sinh là gì?

Phân hữu cơ vi sinh là phân bón được tạo nên bằng cách phối trộn và xử lý các nguyên liệu hữu cơ (như phân gia súc, gia cầm, rác thải, phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản…) bằng cách cho lên men với các chủng vi sinh. Một loại phân hữu cơ vi sinh có thể chứa từ một đến nhiều loại chủng vi sinh vật có lợi. Tỷ lệ vi sinh trong phân hữu cơ vi sinh là 15% chất hữu cơ (rơm rạ, rác thải nhà bếp,…) và ≥ 1×10⁶ CFU/mg cho mỗi loại chủng vi sinh vật.

Tăng độ phì nhiêu, làm đất tơi xốp

Khi bón phân hữu cơ vi sinh dưới tác động của độ ẩm và nhiệt độ, các hydrat cacbon sẽ được phân giải chậm thành mùn, axit humic, các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây. Sự phân huỷ này có thể kéo dài từ vài ngày cho đến vài tháng, tuỳ chất liệu của phân là gì và điều kiện thời tiết, khí hậu, môi trường đất. Nhờ các chất hữu cơ mà đất tơi xốp hơn, tăng khả năng thấm thoát nước, giúp cho bộ rễ phát triển mạnh hơn.

Nâng cao chất lượng sản phẩm

Cùng một loại cây trồng nhưng trồng trong các điều kiện canh tác khác nhau sẽ cho chất lượng khác nhau. Một trong những cây trồng bị ảnh hưởng nhiều nhất là cây rau, các loại cây ngắn ngày, còn các loại cây dài ngày, cây công nghiệp chịu ảnh hưởng ít hơn. Nếu để ý bạn sẽ thấy rau nhà trồng thường ăn ngọt hơn, ngon hơn so với rau mua ở chợ. Một phần lý do là từ đất và dinh dưỡng mà rau hấp thụ. Với rau trồng ở đất sạch, đất hữu cơ và bón phân hữu cơ thì rau tuy là có vẻ ngoài không đẹp mắt nhưng chất lượng về hương vị lại cực kỳ thơm ngon. Trong khi đó rau trồng bị phun thuốc hay bón phân thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng nhìn rất to, đẹp nhưng ăn khá nhạt. Chính vì vậy, để xuất khẩu các mặt hàng nông sản có chất lượng cao thì việc sử dụng phân hữu cơ để canh tác cần được quan tâm hàng đầu.

Hình: Rau, trái cây hữu cơ có hương vị thơm ngon hơn (Ảnh Internet)

Hạn chế xói mòn đất và rửa trôi các chất dinh dưỡng

Các chất hữu cơ trong phân hữu cơ vi sinh sẽ làm đất tơi xốp hơn. Nhờ vậy, khi dùng phân bón hữu cơ sẽ tăng khả năng thấm thoát nước và "cầm" các chất ở dạng ion hoặc phân tử dưới dạng liên kết bền vững. Việc bón phân bằng các loại như rơm rạ, thân xác bã thực vật còn ngăn bớt dòng chảy của nước khi trời mưa lớn ở vùng đất có độ dốc cao.

Làm sạch nguồn nước

Các chất hữu cơ hút, hoặc giữ lại các chất hoà tan độc hại có trong nước như H₂S, dư lượng phân hoá học Nitrat, Sunfat, Clor … dưới tác động của nhiệt độ, độ ẩm, oxy… các chất độc sẽ dần bị phân huỷ thành các chất ít, hoặc không độc hại cho người và động vật. Nếu không có các chất hữu cơ, các chất độc hại sẽ được hoà tan và trôi tự do theo dòng nước thấm xuống các tầng nước sâu hoặc trôi ra ao hồ, sông, suối…

Giảm sâu, bệnh hại

Với việc thâm canh cao độ sẽ làm cho cây phát triển nhanh về sinh khối như cành, lá rậm rạp, dễ hấp dẫn các loại côn trùng đến phá hại, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho một số loại nấm hại phát triển trên các bộ phận của cây như rễ, thân, lá, cành, trái… Khi bón nhiều phân hóa học lá cây sẽ to và mỏng hơn nên dễ bị sâu ăn lá và các loại nấm phá hại. Phân hữu cơ giúp các bộ phận cành lá, cây cứng cáp hơn, lá dày, khả năng chịu đựng các điều kiện bất lợi cũng tốt hơn, do vậy cây ít bị sâu bệnh hại.

Hạn chế sử dụng thuốc hóa học

Do cây phát triển cân đối thân, cành, lá, sức đề kháng của cây với các điều kiện bất lợi của môi trường như hạn hán, lũ lụt, gió, ẩm, nóng, lạnh cũng tốt hơn. Môi trường đất sạch, bộ rễ cây nhiều, đâm sâu. Các loại nấm có hại cũng không có điều kiện phát sinh và lây lan. Do vậy, chúng ta sẽ rất hạn chế dùng thuốc hóa học để bảo vệ cây trồng.

Tạo môi trường tốt cho các vi sinh vật có lợi trong đất hoạt động

Phân bón hữu cơ sau khi phân hủy có lợi ích sẽ cung cấp mùn cho đất, làm tăng độ pH, độ chua đất giảm và tạo điều kiện cho các loại vi sinh vật trong đất phát triển. Việc bổ sung đầy đủ phân bón hữu cơ sau mỗi vụ thu hoạch sẽ làm cho đất được tơi xốp, các chất mùn trong phân hữu cơ sẽ là thức ăn cho các loại vi sinh có ích, số lượng vi sinh vật có ích tăng đáng kể, trong khi các loại vi sinh có hại sẽ giảm.

Tiết kiệm nước tưới

Các chất hữu cơ hạn chế khả năng bốc thoát hơi nước và giữ ẩm tốt cho đất. Nhiệt độ trong đất được điều hòa tốt hơn, đất không bị nóng lên đột ngột hoặc hạ nhiệt độ xuống thấp trong một thời gian ngắn.

Giảm lượng phân hóa học

Đối với đất trồng lúa,  bắp, các loại cây ngũ cốc… sau khi thu hoạch, phần hạt được lấy đi, còn lại những phần con người không sử dụng được như thân, lá, lõi  bắp sẽ được nghiền nát và trả lại ngay cho đất thì đất sẽ ít bị bạc màu. Việc giữ cho đất có hàm lượng mùn 5-6% cùng với bón phân hữu cơ thường xuyên, đầy đủ có thể giảm lượng phân hóa học từ 70-80% nhưng năng suất thu được vẫn cao.

Tốt cho sức khỏe con người và động vật nuôi

Phân bón hữu cơ còn có lợi ích là không gây ô nhiễm môi trường trong khi phân hóa học để lại dư lượng là các gốc muối Sunfat, Nitrat, Clor… khi kết hợp với các ion tự do trong đất như H⁺, K⁺… sẽ tạo thành các loại axit vô cơ gây chua đất và ô nhiễm nguồn nước. Đặc biệt đối với các vùng dân cư sinh sống ở gần nơi sản xuất nông nghiệp. Phân hữu cơ và các vi sinh vật có lợi trong đất sẽ là nhà máy chế biến các chất độc hại như H₂S, CO₂, NH₃, CH₄… thành các hợp chất không độc hại, nguồn nước sẽ sạch hơn và an toàn đối với người và gia súc.

Những loại phân hữu cơ vi sinh như phân trùn quế, ngoài việc giúp kích thích hệ vi sinh vật trong đất, còn cung cấp thêm 1 lượng vi sinh cho đất. Hệ vi sinh vật có lợi càng dồi dào, càng đẩy lùi được những vi sinh vật bất lợi cho đất và cây trồng, giúp hạn chế được những loại bệnh do vi sinh vật có hại gây ra, những loại nấm bệnh gây hại cho rễ. Đây là tác dụng rất "hữu ích" của phân hữu cơ vi sinh mà người nông dân nên tận dụng.

Phan Linh