Trong 1 chuyến tham quan các vườn bon sai tại thành phố Sa Đéc tỉnh Đồng Tháp, các học viên lớp  học nghề "Tạo dáng và chăm sóc bon sai, cây kiểng" của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (BRVT) đã vô cùng ngạc nhiên về kỹ thuật điêu luyện của các nghệ nhân cũng như giá trị của những vườn bon sai tại nơi này. Ông Nguyễn Văn Ẩn thành viên của Hội sinh vật cảnh thành phố Sa Đéc cho biết, Sa Đéc có khoảng hơn 220 thành viên trong Hội sinh vật cảnh, riêng về bon sai có khoảng gần 150 vườn, trong đó nhiều vườn có giá trị lên đến hàng chục tỉ đồng. Bon sai đã mang lại những nét văn hóa đặc sắc cho vùng đất này và là nghề làm giàu của nhiều hộ gia đình.

Sa Đéc là nơi có nghề trồng bon sai cây kiểng phát triển hàng đầu cả nước. Ông Đỗ Hữu Gia một chuyên gia về bon sai là thành viên giám khảo của các hội thi bon sai tại khu vực phía Nam nhận định, Nghề trồng bon sai cây kiểng tại Sa Đéc đã hình thành từ hàng chục năm trước, các nghệ nhân ở đây đã có sự kế thừa kinh nghiệm quý báu tạo dáng bon sai qua nhiều thế hệ. Hơn nữa chính quyền nơi đây đã có nhiều  hoạt động hỗ trợ thiết thực cho sự phát triển lĩnh vực này, Tổ chức Hội sinh vật cảnh nơi đây hoạt động rất có hiệu quả, hàng năm Hội đã được chính quyền đầu tư nhiều tỉ đồng tổ chức nhiều hội thi, triễn lãm để giới thiệu, giao lưu tạo "sân chơi" cho các thành viên trong Hội có cơ hội học hỏi phát triển và bán sản phẩm của mình.

"Sản phẩm bon sai của các nghệ nhân ở thành phố Sa Đéc thường đạt các giải cao trong các hội thi tại khu vực phía Nam" ông Gia nói. Qua tìm hiểu của chúng tôi, giá trị gia tăng của các tác phẩm bon sai rất cao. Chỉ từ 1 cây phôi (cây nguyên liệu chưa tạo dáng) có giá chỉ vài trăm nghìn, qua bàn tay xử lý điêu luyện của các nghệ nhân lập tức giá trị những cây này lên đến từ 5 - 10 triệu đồng. Nhiều tác phẩm tiểu cảnh có giá đến vài chục triệu đồng thậm chí hàng trăm triệu đồng, các gia đình trở nên giàu có từ nghề tạo dáng bon sai này.

Điều mà chúng tôi quan tâm nhất là thị trường đầu ra cho các tác phẩm cao cấp này lại chủ yếu là ở thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Miền Đông Nam Bộ trong đó có tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (BRVT)… Theo ông Gia lĩnh vực Bon sai của tỉnh BRVT chậm phát triển so với các tỉnh khác. Nhiều năm nay trong các hội thi bon sai tại khu vực phía Nam, địa bàn tỉnh BRVT gần như rất ít nghệ nhân tham gia và không có thứ hạng gì đáng kể, "Hoạt động của tổ chức hội sinh vật cảnh ở đây chưa thu hút sự tham gia của các nghệ nhân và chưa có hiệu quả" ông Gia nói.

Theo ông Gia, BRVT là có ngành du lịch phát triển, là thị trường tiêu thụ rất lớn số lượng bon sai cây kiểng, do đó nếu không tìm cách phát triển lĩnh vực này là một điều đáng tiếc! Qua việc tham gia giảng dạy tại các lớp đào tạo nghề ông Gia khẳng định, đã có rất nhiều người dân BRVT có tâm huyết và kỹ thuật cơ bản khá tốt, do đó "Điều quan trọng là Hội sinh vật cảnh phải đẩy mạnh các hoạt động thiết thực tạo sân chơi cho các thành viên" ông Gia nói.

Tuy nhiên, khi tham gia vào lĩnh vực này phải có nhiệt huyết với nghề, phải có kỹ thuật và hiểu biết luật chơi bon sai, cần phải phân biệt đâu là bon sai đâu là cây kiểng nghệ thuật để đánh giá đúng giá trị của tác phẩm. Phải nắm vững các nguyên tắc tạo dáng bon sai để biết phân tích và lựa chọn dáng trước khi tạo dáng cho cây. Ngoài ra cần phải biết được nhu cầu của thị trường để chọn những loại cây thích hợp trong những thời điểm để phát triển, "người chơi cần phải tích cực tham gia vào Hội sinh vật cảnh để bổ sung tích lũy cho mình những kinh nghiệm cần thiết có như vậy nghề bon sai của BRVT mới phát triển" ông Gia đúc kết

Hoàng Sơn