Triệu chứng

Thối cây ở cây con, dẫn đến cây héo hoặc đổ ở đường đất. Cây con có thể bị thối trước khi mọc hoặc chết ngay sau đó.

Xuất hiện các tổn thương màu nâu, lõm phát triển trên rễ, khiến cây yếu đi và đôi khi chết nếu nhiễm trùng nghiêm trọng. Các tổn thương hoặc loét sẫm màu, lõm có thể xuất hiện trên thân cây, có thể bao quanh cây và làm gián đoạn quá trình vận chuyển nước và chất dinh dưỡng.

Hiện tượng héo trên cây trưởng thành, các đốm nâu có thể xuất hiện trên lá phía dưới, dần dần di chuyển lên trên và gây ra bệnh héo.

Hình: (A) Thân cây đậu bị nấm Rhizoctonia spp. tấn công và mặt cắt ngang vết bệnh;
(B)(C) Triệu chứng cây bị nấm Sclerotium spp. tấn công (Ảnh Internet)

Điều kiện

Nhiệt độ: thường là từ 18–30°C

Độ ẩm đất: Loại nấm này thích đất ẩm, thoát nước kém nhưng không thích điều kiện ngập úng hoàn toàn. Độ ẩm đất quá cao tạo ra môi trường thuận lợi để Rhizoctonia lây nhiễm cho cây, đặc biệt là ở gốc rễ và thân cây.

Độ ẩm: Độ ẩm cao làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh, đặc biệt là ở những nơi trồng dày đặc với luồng không khí hạn chế. Độ ẩm kết hợp với nhiệt độ ấm có thể thúc đẩy nấm phát triển trên bề mặt lá, thân và vùng rễ.

Đất: Đất bị nén chặt và thoát nước kém

pH: Rhizoctonia có thể chịu được phạm vi pH rộng nhưng thường gặp nhiều vấn đề hơn ở đất hơi chua đến trung tính. Giữ độ pH của đất trong phạm vi tối ưu cho cây trồng (thường là khoảng 6,0-7,0) có thể giúp duy trì sức khỏe của cây trồng, khiến cây ít bị nhiễm trùng hơn.

Rác thải thực vật và tàn dư cây trồng: Nấm sống sót trên tàn dư cây trồng và chất hữu cơ trong đất. Những cánh đồng có nhiều tàn dư thực vật từ các vụ mùa trước tạo ra môi trường lý tưởng cho Rhizoctonia

Cây trồng bị ảnh hưởng

Cà chua, khoai tây, ớt và cà tím rất dễ bị Rhizoctonia, đặc biệt là ở giai đoạn cây con và giai đoạn đầu sinh trưởng.

Cây bầu bí: Dưa chuột, dưa, bí và bí ngô có thể bị chết cây, thối rễ và bệnh cháy lá do Rhizoctonia gây ra.

Cây họ đậu: Đậu và đậu Hà Lan dễ bị thối rễ, cháy cây và bệnh cháy lá.

Các loại rau họ cải: Bắp cải, súp lơ, bông cải xanh và củ cải có thể bị thối rễ và thân.

Các loại Allium: Hành tây và tỏi dễ bị thối củ và thối thân.

Cà rốt và cần tây: Những loại cây này cũng có thể bị thối rễ và thân

Ngũ cốc: Lúa mì, lúa mạch, gạo và ngô có thể bị thối rễ, thối thân và cháy lá non.

Đậu nành: Dễ bị thối rễ và cháy lá non, đặc biệt là ở đất thoát nước kém.

Củ cải đường: Dễ bị thối rễ và thối gốc

Hoa păng xê, hoa cẩm chướng, hoa vạn thọ và hoa zinnia rất dễ bị bệnh, đặc biệt là trong nhà kính.

Các loại cây như hoa tulip, hoa loa kèn và hoa thược dược dễ bị thối rữa và cháy lá non

Hosta, hoa huệ nhật và nhiều loại cây lâu năm khác có thể bị nhiễm trùng rễ và thân.

Cây ăn quả: Táo và lê, Cây non dễ bị thối rễ, trong khi cây già có thể bị chậm phát triển do nhiễm trùng rễ.

Cây họ cam quýt: Cây có thể bị thối rễ và suy yếu nếu bị nhiễm Rhizoctonia trong đất ẩm

Quản lý

Luân canh cây trồng với các cây không phải là cây chủ (như ngũ cốc) trong ít nhất hai năm để giảm mức độ mầm bệnh trong đất.

Nhổ bỏ và tiêu hủy các cây bị nhiễm bệnh và mảnh vụn thực vật vào cuối mỗi mùa

Cải thiện khả năng thoát nước của đất và giảm độ nén chặt của đất

Kết hợp chất hữu cơ, chẳng hạn như phân trộn, để cải thiện cấu trúc đất và hỗ trợ các vi sinh vật có lợi có thể ức chế Rhizoctonia.

Duy trì độ ẩm đất vừa phải, ổn định nhưng tránh tưới quá nhiều nước.

Ở những cánh đồng hoặc luống vườn bị nhiễm bệnh nghiêm trọng, hãy phơi nắng đất bằng cách phủ một lớp nhựa trong trong những tháng nóng trong 4–6 tuần để giảm quần thể mầm bệnh.

Nếu có thể, hãy chọn các giống kháng bệnh hoặc chịu bệnh, đặc biệt là đối với các loại cây trồng như đậu, rau diếp và khoai tây, những loại cây này có thể rất dễ bị Rhizoctonia.

Tránh trồng sâu, vì cây con trồng quá sâu có thể khó nảy mầm và dễ bị chết cây hơn.

Trồng vào thời kỳ ấm hơn, khô hơn nếu có thể, vì điều này làm giảm nguy cơ chết cây và thối rễ ở cây con.

Kiểm soát sinh học

Sử dụng một số loại thuốc diệt nấm sinh học, chẳng hạn như loài Trichoderma và Bacillus subtilis, có thể ức chế Rhizoctonia trong đất bằng cách cạnh tranh với nó hoặc tạo ra các hợp chất đối kháng. Các phương pháp xử lý sinh học này hiệu quả nhất khi kết hợp với các chiến lược kiểm soát khác.

Duy trì hệ vi sinh vật đất đa dạng thông qua các chất cải tạo hữu cơ có thể giúp ức chế các mầm bệnh trong đất bằng cách tạo ra một môi trường cạnh tranh hơn.

Kiểm soát hóa chất

Thuốc diệt nấm có chứa iofludxonil, azoxystrobin và pentachloronitrobenzene (PCNB)

Xử lý hạt giống bằng thuốc diệt nấm trước khi trồng để bảo vệ chống lại bệnh chết cây, đặc biệt là ở đất mát, ẩm ướt, nơi cây con thường bị nhiễm trùng.

Lưu ý: Việc sử dụng các hoạt chất và một số các gợi ý liên quan dựa trên kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới. Việc lưu hành và sử dụng các hoạt chất, hóa chất BVTV phải được sự cấp phéo của mỗi quốc gia sở tại.

Tam Phước