Khí ethylene
Ethylene là một nhóm các chất điều hòa sinh trưởng thực vật được sử dụng rộng rãi để làm chín trái cây và để tạo ra nhiều hoa và trái hơn. Ethylene là một hydrocacbon nhỏ, một chất khí không màu, không vị, không gây độc; có khả năng gây cháy nổ chỉ khi ở nhiệt độ cao hơn 2,7%, được biểu thị bằng công thức C₂H₄ hoặc H₂C=CH₂. Ethene là tên IUPAC của ethylene. Nó có mùi "ngọt và xạ hương" khi còn nguyên chất. Nó là anken đơn giản nhất và cũng là hiđrocacbon không đơn giản thứ hai C₂H₂.
Ethylene được sử dụng rất nhiều trong công nghiệp hóa chất và polyethene được sản xuất cực kỳ nhiều bằng ethylene. Hơn nữa, ethylene cũng được sử dụng trong thực hành nông nghiệp để làm chín trái cây, hạt chứa sân.... Ethylene có đặc tính kích thích sinh trưởng của các tế bào thực vật do đó có tác dụng làm tăng trưởng về kích thước cây trồng, kích thích sự ra hoa ở các loại cây ăn quả.
Một đặc tính quan trọng của khí ethylene là tác dụng kích thích quá chín của các loại kết quả có hô hấp xung đột ở nhóm trái cấy "climacteric" hay còn gọi là các loại kết quả có quá chín sau thu hoạch, nghĩa là kể cả khi kết quả đã đạt được được thu hoạch thì quá chín của chúng vẫn được duy trì như chuối, xoài, đu đủ, hồng, cà chua…

Hình: Sơ đồ minh họa các yếu tố phiên mã liên quan đến quá trình chín tương tác với các tín hiệu môi trường và nội tiết tố để điều hòa quá trình chín của cà chua (Nguồn Đại học Nông nghiệp Nanjing)

Sử dụng khí ethylene trong ủ chín trai cây
Ủ chín trái cây nằng khí ethylene có ưu điểm là quá trình chín diễn ra nhanh (khoảng 2 – 4 ngày) và có độ chín đồng đều cao hơn rất nhiều so với các phương pháp chín truyền thống khác (khí đá, ủ lá xoan…). Để chín trái cây thì chỉ cần xử lý kết quả bằng cách cho chúng tiếp xúc với khí ethylene ở nhiệt độ phù hợp và nồng độ khí khoảng 100-150ppm trong thời gian 24 giờ, kế đến để ở điều kiện bình thường, sau đó kết quả sẽ tự chín trong vòng 2-4 ngày như đã được trình bày bên trên.
Với những ưu điểm trên của khí ethylene thì việc sử dụng khí này để ủ chí trải cây trở nên phổ biến, tuy nhiên khí ethylene cũng có nhược điểm nếu việc sử dụng ethylene không được kiểm soát chặc chẽ khi nồng độ lên quá cao và cộng thêm nhiệt cao sẽ gây là vấn đề gây cháy nổ, người tiếp xúc bị dị ứng... Và nếu sử dụng ethyelen trực tiếp từ các bình chứa khí thông thường mà không kiểm soát được nồng độ của nó thì sẽ gây ra nguy cơ cháy, bùng nổ rất nguy hiểm.
Để giải quyết nhược điểm này, ở các nước tiên tiến (Mỹ, Anh, Úc…) người ta không sử dụng khí ethylene trực tiếp từ bình khí mà sử dụng các thiết bị sinh ethylene với các thương hiệu nổi tiếng như: Catalytic Generators, BRM, ES.... Các thiết bị này sẽ sinh ra một lượng khí ethylene chuẩn xác nhất được kiểm soát nhiệt độ để phù hợp với từng loại kết quả. Tuy nhiên, các thiết bị này chỉ phù hợp với điều kiện sản xuất lớn, kho xưởng phải có kích thước tối thiểu khoản 42,5m³ và như vậy sẽ không phù hợp với điều kiện sản xuất và buôn bán nhỏ ở nước ta hiện nay.
Để có thể ứng dụng được ethylene một cách an toàn trong điều kiện sản xuất nhỏ người ta đã nghiên cứu sản xuất các chế phẩm mà khi hòa tan vào nước sẽ giải phóng một lượng khí nhỏ ethylene đủ làm chín hiệu quả như Ethrel, Ethephon và mới đây là "Hoa quả cuối chín" do Trung Quốc sản xuất…
Ở nước ta, được biết thì ethylene và ethephon đã được phép sử dụng, còn "Hoa quả chín nguyên tố" mặc dù chưa được cấp phép sử dụng chính thức nhưng tác dụng rõ ràng, giá thành thấp cũng như sự tiện lợi trong khi sử dụng nên đã và đang được nông dân sử dụng phổ biến.
Nhiều đơn vị nghiên cứu, trong đó có Viện nghiên cứu Rau quả cũng đã tiến hành nghiên cứu ứng dụng thử nghiệm hoạt chất này để khai thác kết quả hồng và kết quả và kết quả đạt được rất tốt. Có thể khẳng định rằng hoạt chất chính của "Hoa quả chín tố" là ethylene ngoài ra còn hoạt chất gì khác nữa hay không thì chúng tôi chưa có đủ điều kiện để phân tích, đánh giá.
Thiết nghĩ, đây là một vấn đề đang thực sự diễn ra, hiệu quả chín của nó đã rõ ràng. Nhiệm vụ của các cơ quan chức năng và cơ quan quản lý nhà nước hiện nay là cần phải nhanh chóng phân tích đánh giá một cách khoa học, khách quan đặc biệt là về khía cạnh bảo vệ sinh toàn thực phẩm để có kết luận cuối cùng, nếu được thì bổ sung vào danh mục được phép sử dụng, nếu không thì cũng phải có thông báo chính thức để người dân được biết.

Trâm Thị